Karayolları Trafik Yönetmeliğinde 17 Nisan 2015 tarihinde değişiklikler yapıldı ve 2016 yılı itibariyle bu değişiklikler uygulanmaya başladı. Bu yönetmelikte en çok merak edilen konu, aday sürücü (stajyer ehliyet) uygulamasıdır. Yeni sürücü adaylarını ilgilendiren değişiklikleri sizler için derledik. Bunun yanı sıra yazının en alt kısımda 2016 yılı itibariyle yapılan bütün değişikliklere, linklere tıklayarak ulaşabilirsiniz. Bu yazıda stajyer ehliyet nedir? ve stajyer ehliyet şehir dışına çıkabilir mi? sorularının bütün yanıtlarını bulacaksınız.

Stajyer ehliyet nedir?

Stajyer ehliyet uygulamasında sürücü, 2 sene boyunca 75 ceza puanına ulaşırsa, ehliyetine el koyulacak ve psikolojik durumunun tespiti için psikoteknik testine girmesi gerekecektir. Psiko-teknik belgesi aldıktan sonra sürücü kursuna başvurarak tekrar ehliyet alması gerekecek.

Stajyer ehliyet şehir dışına çıkabilir mi?

Stajyer ehliyet sahibi kişiler diğer ehliyet sahibi kişiler gibi rahatlıkla şehir dışına çıkabilirler. Aslında iki ehliyet ütür arasındaki kısıtlamalar çok fazla değildir. Genellikle aynı imkanlar olsa da, normal ehliyet kullanıcılarında 0.5 promil ile ehliyet iptali sağlanırken, stajyer ehliyetlerde 0.20 promildir. Ek olarak birde ceza puanı durumu vardır. Bu konulara dikkat edildiği sürece, istenilen yere gitme konusunda stajyer ile normal ehliyet arasında farklılıklar bulunmamaktadır.

Stajyer sürücü yanında biri olmadan şehir dışına çıkabilir mi? sorusuda bir hayli kafa karıştırmıştı. Evet çıkabilir. Daha önce yalan haberler yapılıp insanların kafaları karıştırıldı. Aday sürücünün yanında tecrübeli birinin olmasına gerek yok kurallara uymak koşuluyla dilediği gibi aracına binebilir.

75 Ceza puanı nasıl doldurulur?

Sık yapılan hataların ceza puanları:

• Trafikte seyrederken telefonla konuşmak : 10 Ceza puanı
• Kırmızı ışıkta geçmek : 20 Ceza puanı
• Emniyet kemerini bağlamamak : 15 Ceza puanı
• Hız sınırını aşmak : 10 Ceza puanı
• Muayenesiz araç kullanmak : 10 Ceza puanı
• Park yasağına uymamak : 20 Ceza puanı
• Yayaların geçiş üstünlüğü olan yerlerde, yayalara izin vermemek : 20 ceza puanı
• Şerit izleme kurallarına uymamak : 20 Ceza puanı

Yorum: 75 ceza puanına ulaşmak, 3-4 hata yapmanız durumunda gerçekleşebilir (Yapılan hatanın ceza puanına göre).

Yönetmeliği göre üst üste yapılan hatalar:

• İki yıl boyunca ;
• Üç kez trafik ışıklarının ihlal edilmesi,
• Hız limitlerinin üç defa ihlali
• Sağa- sola, dönel kavşaklarda yayalara, bisiklet kullanıcılarına geçiş hakkının 3 defa ihlal edilmesi,
• Okul geçitlerinde öğrenci geçişlerinin ihlal edilmesi,
• Emniyet kemerinin 3 defa takılmaması,
• Araç cinsine bakılmaksızın 0,20 promil alkol ile yakalanmak,
• Ölümle sonuçlanan trafik kazalarında asli kusurlu olmak durumlarında sürücü belgesi iptal edilir.

Not: Yönetmelikteki en katı madde alkol üzerinedir. Yönetmelikte açıkça sürücü adaylarının kesinlikle 0,20 promil üstünde olacak şekilde alkollü araç kullanmaması istenmektedir.

Aslı olmayan haberler:

Daha önce haberlerde ve sosyal medyada, aday sürücü yanında “refakatçi” olması gerektiği, aday sürücünün “tek başına trafiğe çıkamayacağı” gibi yalan yanlış haberler yayılmıştır. Böyle bir durum yoktur. Bununla birlikte ehliyet almak artık çok zor gibi bir düşünce de yayıldı. Yasada istenilenler zaten bir sürücünün uyması gereken kuralları yansıtıyor. Aday sürücü uygulamasının amacı can ve mal kayıplarını en aza indirerek düzeni sağlamaktır. Yasada sizden farklı bir şey istenmiyor. İstenilen şey kurallara uymanız… Normal şartlarda da “100 ceza puanına ulaşan herhangi bir sürücünün” de sürücü belgesine el koyulmaktadır.

• Normal bir sürücü için yasada: “100 Ceza puanına ulaşan şoförün 2 ay belgesi alınır. Kurs eğitimi alır. İkinci defa 100 Ceza puanını dolduran şoförün belgesi 4 ay süreyle elinden alınır, sürücü kursunda tekrar ders alır ve psikoteknik testine girer. Üçüncü defa 100 puanı aşarsa mahkemeye sevk edilir.

Yeni Ehliyetler Nasıl?

• 1 Ocak 2016 tarihi itibariyle ehliyetler yenilenmeye başladı. 80 ülkede geçerli hale geldi. Ehliyet Avrupa standardı getirildi.
• Ehliyet sınıf sayısı 16’ya çıktı. Şu anki ehliyet sınıfları A1, A2, A, B1, B, BE, C1, C1E, C, CE, D1, D1E, DE, M, F, G ve K olarak sıralanmaktadır.
• B grubu için 10 senede , E grubu için 5 senede bir sağlık raporu istenecek. Böylelikle ömürlük ehliyet uygulaması ortadan kalktı.

Stajyer ehliyet nasıl olacak?

İnsanlarda şöyle bir algı oluştu aday sürücü ehliyetlerinin farklı olacağı zannediliyor. Hayır öyle bir durum yok. Hatta ehliyetler üzerinde sizlerin aday sürücü olduğunuzu işaret eden herhangi bir ibare dahi bulunmuyor. Sistemsel olarak emniyet kayıtlarında aday sürücü olduğunuzun bilgisi yer alıyor. 

İki sene sonunda herhangi bir kusurunuz yoksa kendiliğinden aday sürücülüğünüz kalkacak. Kart yenilemenize gerek yok. Herhangi bir başvuru veya ücret ödemenize de gerek yok.

Daha önce ehliyeti olup ehliyet sınıfını yükseltenler veya başka bir sınıftan ehliyet almak için başvuru yapanlar aday sürücü olacak mı?
Hayır bu yasa 2016 yılı itibariyle “ilk defa ehliyet alanları” kapsıyor. Daha önce belgesi olup sınıf yükseltenleri veya başka bir sınıftan ehliyet alacakları kapsamıyor.

Bu yasa 2016 yılı itibariyle sürücü belgesi alanları ve herhangi bir sebeple sürücü belgesi iptal edilmiş olup da yeniden sürücü belgesi alanları ilgilendiriyor.

Başka neler değişti?

2016 yılı itibariyle yapılan değişiklikler özetle şunlardır.

• 2016 Yılı itibariyle sürücü kurslarına yazılan sürücüler direk minibüs süremeyecek.En B grubu ehliyetinin olması ve yaşının 21 olması istenmektedir.
• Direksiyon sınavlarında normalde tek stopta aday başarısız kabul ediliyordu. 2016 yılı itibariyle 2.defa stop eden aday sınavda başarısız kabul edilmeye başlandı.
• Direksiyon sınavları 30 dakika sürmekteydi ve 35 dakikaya yükseltildi. İlk 5 dakikasında adayın heyecanını yenmesi için araç tanımayla ilgili sorular soruluyor.
• Teorik sınavlarda artık trafik adabı soruları da sorulmaya başlandı. Toplam 50 soru sorulan ve 60 dakika süren ehliyet sınavının uygulamasında değişiklik yapılmamıştır. 2016 yılında 50 soru sorulacak ve sınav süresi 60 dakika olarak devam edecektir.
• 2016 yılı itibariyle isteyen sürücü adayı otomatik vites araç kullanabilmek için başvuruda bulunabiliyor. Uygulama dersleri ve uygulama sınavı otomatik vitesli araçta gerçekleştirilecek. Fakat ehliyet belgesiyle manuel araç süremeyecek.
• Ehliyet belgeleri Avrupa standardına uygun olduğu için yurt dışında yaşanan problemlerin önüne geçilecek.
• Sürücü kurslarına taban fiyat uygulaması geldi.  Her ilde kurulan komisyonlar o ilin sosyo-ekonomik durumuna göre fiyat belirlemeye başladı. Şu an için belirlenen fiyatlara bakıldığında geçen seneye göre %100 varan oranlarda artışlar görünmektedir. O ilde belirlenen fiyattan daha düşük bir fiyatı kurslar -veremeyecek. Yani pazarlık söz konusu olmayacak.
• Ehliyet sınavı için eğitim düzeyi değişmemiştir. İlkokul mezunları başvuruda bulunabilmektedir.

Değerlendirme

2013 yılından beri gerek ehliyet teorik sınavları, gerek direksiyon uygulama sınavları bakımından köklü değişikliklere gidildi. Stajyer sürücü adayı uygulaması nasıl bir sonuç doğuracak ve adaylar ne kadar etkilenecek henüz bu sorunun cevabı belli değil. Bunun yanında bir aday hiç bir şekilde trafiğe çıkmadan da stajyerliği ortadan kaldırılacak. Kanunların amacı can ve mal kayıplarını en aza indirme olduğu için, çıkarılan kanunun ülkemize olumlu etkileri olacaktır.

Zaman için de gerek akli dengesini kaybetmiş ve genel sağlık durumu bozulmuş bir çok sürücü, hala trafikte büyük bir tehlike oluşturmaktadır. Bunların sağlık raporu istenerek denetlenmesi olumlu görünüyor.

Yeni ehliyet yasasına göre, ehliyet gruplarının çeşitlenecek olması gerekli bir uygulamaydı. Bu şekilde çok çeşitli olan araç türlerine göre ehliyet verilecek. Yeni ehliyet sistemi ve 2016 ehliyet yasası bu şekildedir.

NOT: 2016 yılından itibaren sürücü kurslarına başvuru yapan bütün adaylar stajyer sürücü (aday sürücü) olacaktır.